Afgelopen woensdag vierde de organisatie waar ik voor werk haar driejarig bestaan met een groot buurtfeest in Amsterdam Zuidoost. Hoewel ik niet was ingedeeld om mee te helpen had ik ook geen zin om langs de zijlijn te staan, en zodoende hielp ik een stagiair bij het toezichthouden bij het ballenbad. Een hele klus, want er konden maar zo’n tien kinderen (<8 jaar) tegelijk naar binnen, en wij moesten dus veel kinderen een minilesje geduld bijbrengen. Nou heb ik door mijn werk bij Archeon redelijk wat ervaring opgedaan in het werken met kinderen, maar het viel me wel zwaar. Continu de kinderen tot de orde roepen, vertellen dat ze moeten wachten, tegen ze zeggen dat ze niet zomaar naar binnen mogen kruipen, maar moeten wachten tot de huidige groep naar buiten is gegaan, de huidige groep aanmanen om maar zo snel mogelijk naar die uitgang te gaan, kinderen bij hun lurven grijpen die ongevraagd naar binnen willen, ouders nee verkopen die hun kind ‘even voor willen laten gaan’, etcetera. Pas drie kwartier voor het einde had ik een systeem bedacht dat enigszins werkte, namelijk tien kinderen een nummer geven en hen bij het naar binnen gaan op nummer af te roepen. En zelfs toen werkte het niet altijd even goed.
Want in Amsterdam Zuidoost bestaat een levensgroot gevaar genaamdTaalachterstand. Kinderen leren niet of niet goed Nederlands praten. Enbegrijpen dus gewoon echt niet wat je zegt. Zo was er een half uur voorhet einde een 4-jarig jongetje dat steeds langs me probeerde te kruipenom naar binnen te gaan, en keer op keer greep ik hem bij zijn nekvel enmaakte hem duidelijk dat hij netjes op zijn beurt moest wachten. Tothij zelfs in tranen uitbarste, zodat ik hem uiteindelijk ten einde raadmaar naar binnen tilde. Omdat ik het zielig vond. Niet per se omdat hijniet had geleerd om te wachten, maar vooral omdat hij klaarblijkelijkgeen Nederlands kon en dus helemaal niets van mijn aanwijzingen begreep.
Ikkan op zulke momenten zo kwaad worden op die ouders (die in geen velden of wegen te vinden waren). Het overkomt mijzo vaak dat ik met ouders van leerlingen in gebrekkig Engels moetcommuniceren, dat een kind moet helpen tolken, en dat ik merk dat eenkind wel de intelligentie heeft om zijn huiswerk goed te maken, maarniet de woordenschat om de opgaven te begrijpen. Een directeur van eenmiddelbare school vertelde mij laatst dat er leerlingen hun VWO-examengeschiedenis maken, en struikelen over de opgave ‘Geef een analysevan…’. Ze kennen alle feiten keurig uit hun hoofd en sommen dezenetjes op, maar ze begrijpen het abstracte woord ‘analyse’ niet (op hun18e!), en halen om die reden hun examen niet. Dat soort achterstandenzijn nauwelijks in te halen, en deze kinderen gaan op het MBO, HBO ofin het WO enorm op hun bek. Kinderen met een taalachterstand zijn vaak enorm goed om de schijn op te wekken dat ze dingen begrijpen, en gebruiken strategieën als begrijpend knikken, teksten letterlijk uit het hoofd te leren, afkijken en internet om hun falen op het gebied van taal te verbergen.
Ik ben geen racist, ik snap heel goed dat ouders moeite hebben omeen nieuwe taal te leren en dat het voor hen soms moeilijk is omNederlands te spreken of te begrijpen. Wat ik niet snap is dat ze zichniet bewust zijn van de kansen die ze hun kinderen ontnemen! Taal is zobelangrijk voor een opgroeiend kind. Het geeft je mogelijkheden om vriendjes te maken, om te spelen, om te leren, om de wereld te begrijpen, om jezelf uit te drukken, je emoties te tonen, je voor te bereiden op de toekomst. Door je kind geen Nederlands te leren, ontneem je het zijn toekomst. En het lijkt in het onderwijs vaak dweilen met de kraan open. Om ouders ervan te overtuigen dat hun kind meer begeleiding nodig heeft, is de steun en het begrip van ouders nodig, maar naast het feit dat die ouders de docenten of mentoren vaak niet (goed) begrijpen, zijn ze vaak ook te trots om dit falen toe te geven. Ze willen hun kind naar de havo, terwijl het op het VMBO veel beter tot zijn recht komt, ze willen dat het tienen haalt, terwijl zevens veel haalbaarder zijn. Op die manier zetten ze het kind gigantisch onder druk door té hoge verwachtingen te hebben, en daar niet zelf in te willen investeren én daar ook geen realistisch beeld van het kind bij te hebben.
En dan hebben scholen en docenten ook niet altijd genoeg mankracht, expertise en inzet om die problemen bij de bron aan te pakken, en deze problemen zo vroeg mogelijk te signaleren. Gekmakend en enorm, enorm triest voor het bewuste kind. Die wordt dan natuurlijk verdrietig, en wordt weer even blij doordat hij toch in het ballenbad mag. Terwijl een taalbad zoveel beter zou zijn geweest.
de taalachterstand op basis van etnische achtergrond komt in dit dorp heel weinig voor,simpel omdat het een akelig wit geheel is hier.Toch is het bedroevend gesteld met de kennis van het nederlands,hoevaak ik m’n eigen dochter(10) niet naar de betekenis van een woord hoor vragen waarvan je toch zou verwachten dat ze het allang kent.En die woont dan toch gewoon in nederlands gezin waar bv wekelijks de bibliotheek bezocht wordt etc.Het basisonderwijs is niet meer wat het geweest is..en als ex-pabo-er maar ook als moeder vind ik dat een trieste eind conclusie.
Kan me indenken dat je af en toe kwaad wordt.
Ik ben ook verre van een racist maar als je kansen wilt pakken in je nieuwe land moet je nu eenmaal de taal kennen.
dag lief
Kus
Kim
Een heel waar stukje Jaco. Ook ik word er in mijn werk dagelijks mee geconfronteerd. Het ergste vind ik nog dat ouders van ons docenten min of meer verwachten dat wij het allemaal wel oplossen. Maar dat kunnen we helemaal niet alleen! Je kunt nog zo je best doen de taalachterstand van een kind weg te werken, maar als er vervolgens thuis weer de moedertaal word gesproken, waar is de oefening dan? Vervolgens gebeurd het regelmatig dat ouders bij ons komen klagen dat kinderen een proefwerk slecht gemaakt hebben omdat ze een aantal vragen niet hebben begrepen. “Jullie leren mijn kind de taal niet goed!” Papa of mama zelf spreken ook geen woord Nederlands… Waar blijf je dan?
Heel frustrerend…
Precies!!
Taal is essentieel. Ik begrijp niet dat ouders daar niet meer mee bezig zijn!! Het is de basis van alles, vind ik.
Als oud-bewoner van die buurt (als we niet waren verhuisd, had Raya vandaag bij je rondgesprongen 🙂 ), kan ik me heel goed voorstellen over welke ouders en kinderen je het hebt. Het lastige is dat er in die buurt zo veel verschillende nationaliteiten wonen, dat “normaal Nederlands sprekende mensen” met Nederlands als moedertaal ver in de minderheid zijn. En dan is het denk ik erg lastig om gemotiveerd te blijven om je kind zo goed mogelijk Nederlands te leren. Als iedereen straattaal spreekt, waarom zou jouw kind dan beter moeten zijn dan die anderen? Ik ben blij dat wij hebben besloten daar weg te gaan. (Aan de andere kant lever ik nu weer strijd tegen alle “drentsismen” die er ongemerkt steeds meer insluipen..)
Goed dat je hier eens aandacht aan besteedt. Het is op het ogenblik een hot item. Het probleem speelt bij allochtonen vaker dan bij autochtonen, en dat is diep triest, maar het komt overal voor. Zo hoorde ik vanavond op tv een meisje van 19 jaar nog zeggen, dat ‘ze in hotellen slapen’. Wordt er te weinig gelezen? Of wordt er alleen nog straattaal gesproken en SMS-taal geschreven? Zo blijf je 8erlijk.
@postkantoor: het probleem ligt natuurlijk overal, ook in de ontlezing, ook in de gezamenlijke achteruitgang van het Nederlandse taalgevoel (want kinderen praten met elkaar en leren van elkaar en nu dus steeds minder), ook in het onderwijs, waar het aan de ene kant steeds moeilijker is om de kinderen op niveau te krijgen, en aan de andere kant de knowhow ook steeds kleiner wordt, ook bij de ouders. Het is gekmakend, en de oplossing is zeer ver te zoeken.
@Kimberley: natuurlijk ben je als ouders gigantisch in de fout als je de taal niet kent of leert, maar je kan wel hard tegen de ouders gaan trappen (terecht), maar het kind is nog steeds de dupe. Ik wou zo graag dat ouders eerst een theorie-examen moesten halen voor het ouderschap. Het praktische is in een wip gebeurd. 😛
@Sanne: De discussie over meer bemoeienis met ouderschap stagneert altijd op het niet mogen ingrijpen in de privésfeer van de ouders. Van mij mogen we best ingrijpen in iemands privésfeer als iemand in die sfeer wordt beschadigd. Een kind niet voldoende taalniveau meegeven is in mijn ogen een misdrijf, of mishandeling. Je ontneemt het zijn toekomst. Ik vind dat we wél eisen mogen stellen aan ouders.
@Ester: 🙂
@Geertje: Tja, ouders zijn met van alles bezig en er is ook een enorme sloot aan ouders die wél hun stinkende best doen om hun kind goed en taalkundig op te voeden. In mijn ogen is de opvoedcultuur van tegenwoordig (ai, dat klinkt oubollig) er een van schuldgevoel. Kind krijgt te weinig aandacht omdat papa en mama allebei moeten werken. Dus krijg kind een Playstation, of een televisie, of een duur weekend Eurodisney. Terwijl een kind doodgewoon aandacht en tijd moet krijgen en geen ouders die hun schuldgevoel met hun portemonnee willen oplossen.
@Ellen: Ik herken het probleem maar al te goed, en makkelijke oplossingen zijn er niet. Maar ik kom kinderen tegen die inderdaad die straattaal kennen, en de ‘normale’ taal niet. Die kinderen kunnen alleen maar de dingen uitdrukken die in die straattaal mogelijk zijn, en dat is een zeer beperkt emotioneel spectrum. En doordat ze hun eigen spectrum niet kunnen uiten, raken ze gefrustreerd en gaat het (soms) van kwaad tot erger. George Orwell had zo’n waanzinnig vooruitziende blik met zijn Newspeak.
@Tagrijn: Het is onvoorstelbaar hoe breed dit probleem is. In 2002 had ik te maken met spijbelaars uit de brugklas die ‘me moeder’ in plaats van ‘mijn moeder’ schreven. Ik dacht toen dat dat aan hun milieu lag, en aan het feit dat ze sowieso al problemen op school hadden. Twee jaar later keek ik stageverslagen van eerstejaars HBO’ers na, en kwam ik exact dezelfde fouten tegen. Ik blijf mijn best doen de dingen te verbeteren, maar ben soms al zo blij met een verslag waar geen cijfer- of SMS-afkortingen in staan, dat ik de moeite niet meer neem alle d en t-fouten te verbeteren. Let wel: soms.